Szkoła Podstawowa nr 6 im. Szarych Szeregów w Łodzi

Józef Dzidkowski

Żył w latach 1886-1960 - nauczyciel ludowy, wychowawca pokoleń, twórca i wieloletni kierownik Szkoły Podstawowej nr 6 na łódzkim Karolewie.

Urodził się 13 marca 1886 r. we wsi Dąbrówka (dzisiejsza gmina Aleksandrów w powiecie piotrkowskim; województwo łódzkie) w guberni piotrkowskiej w zaborze rosyjskim w chłopskiej rodzinie Grzegorza i Tekli z Jarugów.

Mając od dziecka wielkie zamiłowanie do książek oraz nauki, ukończył szkołę początkową, pomimo trudnych warunków materialnych panujących na wsi oraz w rodzinnym domu, kontynuował edukację w 4 klasowej szkole z sześcioletnim kursem w Tomaszowie Mazowieckim (tzw. szkoła aleksandrowska). Następnie uczęszczał na kursy pedagogiczne w Piotrkowie Trybunalskim, które przerwał. Zawiedziony rosyjskim programem nauczania oraz niskim poziomem edukacji, postanowił kształcić się samodzielnie, pomyślnie zdał egzamin i w 1906 r. otrzymał patent nauczyciela ludowego.

Swoje pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywał w rodzinnych stronach w szkole wiejskiej w Siucicach, założonej przez miejscowego ziemianina. Później związał się z Polską Macierzą Szkolną i otrzymał stanowisko nauczyciela w szkole ludowej w Kawęczynie koło Miedzierzy (dzisiejsza gmina Smyków w powiecie koneckim, województwo świętokrzyskie), którą niebawem władze rosyjskie zamknęły (1909r.). Zniechęcony niepowodzeniami związanymi z karierą nauczycielską postanowił wstąpić do seminarium duchownego w Sandomierzu, ale władze kościelne (z nieznanych przyczyn) nie zaakceptowały jego kandydatury. W końcu został skierowany przez Dyrekcję Łódzką do szkoły ludowej w Rudniku Wielkim w guberni piotrkowskiej (dzisiejsza gmina Kamienica Polska w powiecie częstochowskim, województwo śląskie), gdzie funkcję nauczyciela pełnił od 1910 roku aż do wybuchu I wojny światowej. Latem 1914 r. przyjechał do Łodzi na kurs pedagogiczny i już nie powrócił do Rudnika Wielkiego, z powodu zawieruchy wojennej. Borykał się z trudną sytuacją materialną, miał na utrzymaniu żonę Helenę oraz nowo narodzone dziecko - syna Tadeusza (ur. 1913 r.), więc zwrócił się z prośbą do Sekcji Szkolnej przy Głównym Komitecie Obywatelskim miasta Łodzi o przyjęcie do pracy na stanowisko nauczyciela. W styczniu 1915 r. został skierowany przez Sekcję Szkolną do nowo powstałej szkoły polskiej na łódzkim Karolewie, której otwarcia dokonał wraz z nauczycielem Edwardem Skarbkiem w dniu 25 stycznia 1915r.

Placówką tą (Polską Szkołą Miejską, a następnie Szkołą Powszechną nr 6 w Łodzi) mieszczącą się w kamienicy na rogu ulicy Wileńskiej i Kowieńskiej kierował przez cały okres międzywojenny, początkowo jako starszy nauczyciel, a następnie jako kierownik szkoły. Dzięki jego pełnemu zaangażowaniu zarówno w sprawy administracyjne jak i dydaktyczne oraz kulturalne, szkoła pełniła przez lata funkcję centrum społeczno - kulturalnego na Karolewie.

Jego działania nie ograniczały się tylko do kierowania placówką oświatową, ale dał się również poznać jako działacz związkowy na terenie Łodzi, pełniąc od 1918 r. funkcję skarbnika, a w kolejnych latach - sekretarza łódzkiego oddziału Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego Szkół Początkowych.

Po zamknięciu szkoły przez Niemców w grudniu 1939 r. opuścił Łódź i udał się w rodzinne strony, gdzie przez cały okres wojny kierował szkołą w Józefowie (miejscowość ta znajdowała się na terenie Generalnego Gubernatorstwa w gminie Skotniki, dzisiaj to gmina Aleksandrów w powiecie piotrkowskim).

W lutym 1945 r. powrócił do Łodzi i ponownie objął funkcję kierownika Szkoły Powszechnej nr 6 w Łodzi, którą piastował aż do przejścia na emeryturę z końcem sierpnia 1948 r.

Jesień swojego życia poświęcił rodzinie, głównie wychowaniu i nauce wnuków, których między innymi ćwiczył w sztuce pięknej polskiej kaligrafii.

Przez cały okres swojej pracy zawodowej, która w znacznej mierze przebiegała w bardzo trudnych czasach (I wojna światowa, tworzenie się niepodległego państwa polskiego, II wojna światowa i czasy powojennej odbudowy), Józef Dzidkowski był wyjątkowym nauczycielem i wychowawcą oraz skutecznym i sprawnym administratorem,
czego najlepszym dowodem jest jego blisko 30 – letnie zarządzanie Szkołą nr 6 w Łodzi. Zajął tym samym poczesne miejsce w gronie pierwszych łódzkich dyrektorów szkół.

Życie prywatne/ potomkowie

Józef Dzidkowski w 1912 r. w parafii pw. Św. Józefa w Łodzi pojął za żonę Helenę z domu Karbowiak (1890-1978), z którą przeżył blisko 50 lat w związku małżeńskim.

Z tego związku narodziły się dzieci:

• Tadeusz (1913-1980) - lekarz,
• Zofia ( 1917-1993) - farmaceutka,
• Krystyna ( 1922-2019) – lekarz stomatolog.

Do dzisiaj żyją potomkowie Józefa Dzidkowskiego, którzy mieszkają w Polsce i Niemczech:

• Ewa Maciejewska (z domu Dzidkowska) – wnuczka Józefa (córka Tadeusza), urodzona w Łodzi w 1948 r, lekarz, zamieszkała na stałe w Germersheim w Niemczech,
• Andrzej Dzidkowski –wnuk Józefa (syn Tadeusza), urodzony w Łodzi w 1951r., technik dentysta, zamieszkały na stałe w Landau w Niemczech,
• Barbara Hanuszkiewicz – wnuczka Józefa (córka Krystyny), urodzona w Łodzi w 1950 r., artysta plastyk, zamieszkała w Łodzi,Jadwiga Hanuszkiewicz – wnuczka Józefa (córka Krystyny), urodzona w Łodzi w 1953 r., architekt, zamieszkała w Łodzi.

Józef Dzidkowski zmarł 14 sierpnia1960 r. Został pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi przy ul. Ogrodowej (kwatera 21). Od kilku lat uczniowie i nauczyciele Szkoły Podstawowej nr 6 im Szarych Szeregów w Łodzi nawiedzają grób Śp. Dyrektora, któremu w ten sposób składają podziękowania i okazują wdzięczność za trud włożony w utworzenie i długoletnie prowadzenie „SZÓSTKI”.

Biogram opracował Krzysztof Łomiński

Bibliografia:

• APŁ, AMŁ , sygn. 17211 (Teczka osobowa J. Dzidkowskiego).
• APŁ, GKO, sygn. 187, k. 169 , k. 170 , k. 178 (scan 175, 176, 184).
• APŁ, AMŁ, sygn. 16 467.
• Szlawski, Nauczyciele łódzcy w okresie międzywojennym, Łódź 2013.
• Kronika Szkoły od 1945 r., [w:] zbiorach XXVI LO w Łodzi.
• relacje i zbiory rodzinne przekazane przez wnuków - p. Barbarę Hanuszkiewicz, p. Ewę Dzidkowską- Maciejewską oraz Andrzeja Dzidkowskiego.